واکاوی زمانی- مکانی فرین‌های سرد ایران تحت تأثیر گرمایش جهانی به‌منظور کاهش مخاطرات

توجه به تغییرات اقلیمی در سال‌های اخیر به‌علت پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و خسارات مالی مرتبط با رویدادهای ناهنجار آن به‌منظور کاهش مخاطرات اهمیت زیادی پیدا کرده است. در یک سامانۀ مدیریت ریسک بهنجار، پیش‌بینی و شناسایی، رکن اصلی سامانه تلقی می‌شود؛ ازاین‌رو این پژوهش با هدف واکاوی اثر گرمایش جهانی در بروز دماهای فرین سرد ایران طی دهه‌های آتی انجام گرفته است؛ چرا که شناسایی این مناطق و منطقه‌بندی آنها گامی مهم در کاهش مخاطرات ناشی از آن تلقی می‌شود. به‌منظور دستیابی به هدف تعیین‌شده، نخست داده‌های دمای روزانۀ مدل EH5OM مؤسسۀ ماکس پلانک آلمان طی دورۀ آماری 2050-2015 میلادی، تحت سناریوی A1B با تفکیک 75/1 درجۀ قوسی، برای گسترۀ ایران بارگیری شد. در گام بعدی داده‌های نام‌برده با تفکیک مکانی 27/0×27/0 قوسی توسط مدل ریزمقیاس شدند. برای شناسایی روزهای فرین سرد از نمایۀ انحراف بهنجار‌شدۀ دما  بهره گرفته شد. داده‌ها برحسب مقدار این نمایه و گسترۀ حاکمیت گرما  مرتب شد و سپس 500 روز اول که شرط را برآورد می‌کرد در حکم نمونه انتخاب و آرایه‌ای به ابعاد 2140×500 تشکیل شد. نتایج حاکی از این است که ایران را می‌توان از نظر سرماهای فرین با استفاده از تحلیل خوشه‌ای به‌روش [1]SOM در شبکۀ عصبی به 9 ناحیه تقسیم کرد. در دهه‌های آینده سرمای فرین در نیمۀ غربی و نوار ارتفاعی (کوهستان و کوهپایه) بیشتر از نواحی داخلی و سواحل جنوبی کشور خواهد بود. کمینۀ رخداد فرین سرد ایران مربوط به ناحیۀ دشت کویر و بیشینۀ آن نیز در ناحیۀ شمال غرب مشاهده می‌شود.